- Katılım
- 2 Ocak 2013
- Mesajlar
- 24,068
- Tepkime puanı
- 12
- Puanları
- 199
- Konum
- America
- Web sitesi
- www.metin2tr.net
TÜRK VATANDAŞLIĞI KANUNU
Kanun Numarası : 403
Kabul Tarihi : 11/2/1964
Yayımlandığı R. Gazete : Tarih : 22/2/1964 Sayı: 11638
Yayımlandığı Düstur : Tertip: 5 Cilt: 3 Sayfa: 470
BİRİNCİ BÖLÜM
Türk Vatandaşlığının Kazanılması
I - Kanun yolu ile kazanma
1. Nesep ile
A) Doğum
Madde 1 - (Değişik: 13/2/1981 - 2383/1 md.)
Türkiye içinde veya dışında Türk babadan olan ya da Türk anadan doğan çocuk-
lar doğumlarından başlayarak Türk vatandaşıdırlar.
B) Hal değişikliği
Madde 2 - Yabancı anadan evlilik dışında doğan çocuk,
a) Nesebinin tashihi,
b) Babalığın hükümle tahakkuk etmesi,
c) Tanıma,
yollarından biriyle bir Türk vatandaşına nesep bağı ile bağlanırsa, doğumundan
başlayarak Türk vatandaşı olur.
C) Evlat edinme
Madde 3 - Evlat edinme evlatlığın vatandaşlığına tesir etmez. Ancak, küçük
olan evlatlık, vatansız olur veya anası babası bulunmaz veyahut nerede olduğu
bilinmezse bir Türk tarafından evlatlığa alınmakla Türk vatandaşı olur.
2. Doğum yeri ile
Madde 4 - Türkiye'de doğan ve vatandaşlığını ana ve babasından doğumla kaza-
namıyan çocuklar doğumlarından başlıyarak Türk vatandaşıdırlar.
Türkiye'de bulunmuş çocuklar, aksi sabit olmadıkça, Türkiye'de doğmuş sayı-
lırlar.
3. Evlenme ile
Madde 5 - Bir Türkle evlenen yabancı kadın Türk vatandaşlığına geçmek iste-
diğini 42 nci maddede gösterilen şekilde bildirdiği veya vatansız bulunduğu ve
yahut evlenmekle eski vatandaşlığını kaybettiği takdirde Türk vatandaşlığını
kendiliğinden kazanır.
Evlenmenin butlanına karar verilmesi halinde akitte hüsnüniyetli olan kadın,
Türk vatandaşlığını muhafaza eder.
Butlanına karar verilmiş evlenmeden olan çocuklar, ana veya babaları hüsnü-
niyetli olmasalar dahi Türk vatandaşlığını muhafaza ederler.
KANUNLAR, TEMMUZ 1989 (Ek - 4)
II- Yetkili makam kararı ile kazanma
1. Vatandaşlığa alınma çeşitleri ve ikamet
A) Genel olarak vatandaşlığa alınma:
Madde 6 - Aşağıdaki şartları taşıyan yabancılar Bakanlar Kurulu kararı ile
Türk Vatandaşlığına alınabilirler.
Vatandaşlığa alınmasını isteyen kişi,
a) Kendi milli kanununa, vatansız ise Türk Kanununa göre reşit olmalıdır.
b) Müracaat tarihinden geriye doğru Türkiye'de 5 yıl ikamet etmiş olmalı-
dır.
c) Türkiye'de yerleşmeye karar verdiğini davranışı ile teyit etmiş olmalı-
dır.
ç) İyi ahlak sahibi olmalıdır.
d) Genel sağlık bakımından tehlike teşkil eden hastalığı bulunmamalıdır.
e) Yeteri kadar Türkçe konuşabilmelidir.
f) Türkiye'de kendisinin ve geçimi ile yükümlü olduğu kimselerin geçimini
sağlıyacak gelire veya mesleke sahip olmalıdır.
B) İstisnai vatandaşlığa alınma:
Madde 7 - Aşağıdaki hallerde 6 ncı maddenin (b) ve (c) bentlerindeki şartlar
aranmaksızın yabancılar, istekleri üzerine, İçişleri Bakanlığının teklifi ve Ba-
kanlar Kurulu karariyle Türk vatandaşlığına alınabilirler.
a) Türk vatandaşlığını herhangi bir şekilde kaybetmiş olanların sonradan
doğmuş reşit çocukları,
b) Bir Türk vatandaşı ile evli olanlarla, bunların reşit çocukları,
c) Türk soyundan olanlarla, eşleri ve reşit çocukları,
ç) Bir Türk vatandaşı ile evlenme karariyle Türkiye'de yerleşmiş olanlar,
d) Türkiye'ye sanayi tesisleri getiren sosyal, ekonomik alanlarda veya bi-
lim, teknik veyahut sanat alanlarında olağanüstü hizmeti geçmiş veya hizmeti ge-
çeceği düşünülen kimseler,
e) Vatandaşlığa alınması Bakanlar Kurulunca zaruri görülenler.
C) Yeniden vatandaşlığa alınma:
Madde 8 - Bu kanuna göre Türk vatandaşlığını kaybetmiş olanları, Bakanlar
Kurulu ikamet şartı aranmaksızın yeniden vatandaşlığa alabilir. 35 inci madde
hükmü saklıdır.
D) Yabancının ikameti:
Madde 9 - Bir yabancı için ikamet Türk kanunlarına uygun olarak Türkiye'de
oturmaktır. Yabancının, toplamı altı ayı geçmemek şartiyle Türkiye dışında bu-
lunması ikamet süresini kesmez. Ancak Türkiye dışında geçirdiği zaman ikamet sü-
resinden sayılmaz.
2. Bakanlar Kurulu kararının hükmü ve vatandaşlığa alınmada usul (1)
A) Bakanlar Kurulu kararının hükmü
Madde 10 - (Değişik: 20/4/1989 - 3540/1 md.)
Şartsız olarak vatandaşlığa alınma Bakanlar Kurulu kararı tarihinden itiba-
ren hüküm ifade eder.
Bakanlar Kurulunca bir şarta bağlı olarak vatandaşlığa alınmasına karar ve-
rilenler için vatandaşlığa alınma kararı, bu şartın yerine getirildiğinin İçiş-
leri Bakanlığınca tespit edildiği tarihten itibaren hüküm ifade eder.
İki yıl içerisinde şartların yerine getirilmemiş olması halinde İçişleri Ba-
kanlığının teklifi üzerine vatandaşlığa alınma kararı Bakanlar Kurulunca iptal
edilir.
---------------------------------
(1) 20/4/1989 tarihli ve 3540 sayılı Kanunun 1 inci maddesi ile bu Kanunun 10 ve
11 inci maddelerinin ortak başlığı değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
B) Vatandaşlığa alınmada usul
Madde 11 - (Değişik: 20/4/1989 - 3540/2 md.)
Türk vatandaşlığına alınma başvurusu ilgilinin oturduğu yerin en büyük mülki
idare amirine, yabancı ülkelerde Türk konsolosluklarına bir dilekçe ile yapılır.
Bu makamlarca hazırlattırılacak dosya, gereği yapılmak üzere İçişleri Bakan-
lığına gönderilir.
Vatandaşlığa alınma dileğinde bulunan kişi hakkında, bu Kanunun uygulanması-
na ilişkin yönetmelikle tespit edilecek esaslara göre soruşturma yapılarak ge-
rekli şartların bulunup bulunmadığı araştırılır. Durumları uygun görülenlerin
vatandaşlığa kabulü için Başbakanlığa teklifte bulunulur; uygun görülmeyenlerin
başvuruları,İçişleri Bakanlığınca reddedilir.
III - Seçme hakkı ile kazanma
1. Türk vatandaşlığını kaybeden küçükler
Madde 12 - Aşağıdaki kişiler, Türk Medeni Kanununa göre reşit olmalarından
başlıyarak bir yıl içinde Türk vatandaşlığını seçebilirler:
a) (Mülga: 13/2/1981 - 2383/11 md.)
b) 30 ve 37 nci maddeler gereğince, analarına bağlı olarak Türk vatandaşlı-
ğını kaybeden küçükler,
c) 32 ve 36 ncı maddeler gereğince ana veya babalarına bağlı olarak Türk va-
tandaşlığını kaybeden küçükler,
2. Evlenme ile Türk vatandaşlığını kaybeden kadın
Madde 13 - 19 uncu madde uyarınca evlenme ile Türk vatandaşlığından ayrılan
kadın bu evliliğin sona ermesinden başlıyarak üç yıl içinde Türk vatandaşlığına
dönebilir.
IV - Vatandaşlığı kazanmanın sonuçları
1. Evlenmede çocuklar
Madde 14 - Evlenme ile Türk vatandaşlığını kazanan kadının, bu evlenmeden
önceki küçük çocukları,
a) Babanın ölmüş bulunması,
b) Babanın belli olmaması,
c) Babanın vatansız bulunması,
ç) Çocuğun vatansız olması,
d) Velayetin anada bulunması,
Hallerinde, analarına bağlı olarak Türk vatandaşı olurlar.
Şu kadar ki (a) ve (d) bentlerinin uygulanmasında 16 ıncı maddedeki şartlar
aranır.
2. Vatandaşlığa alınma:
A) Eş:
Madde 15 - Vatandaşlığa alınma eşin vatandaşlığına tesir etmez, ancak, va-
tansız kadın, kocasına bağlı olarak Türk vatandaşı olur.
B) Çocuklar:
Madde 16 - Küçük çocuklar Türk vatandaşlığına alınan babalarına bağlı olarak
Türk vatandaşı olurlar.
Türk vatandaşlığına alınan kadının küçük çocukları,
a) Babanın ölmüş bulunması,
b) Babanın belli olmaması,
c) Babanın vatansız olması,
ç) Çocuğun vatansız olması,
d) Velayetin anada bulunması
Hallerinde çocuğun milli kanunu engel olmadığı takdirde analarına bağlı ola-
rak Türk vatandaşı olurlar.
3. Seçme hakkı ile kazanma
A) Türk vatandaşlığını seçen kişinin eşi ve çocukları:
Madde 17 - Bu kanunun, vatandaşlığı kazanmanın sonuçlarını düzenliyen 15 ve
16 ncı maddeleri 12 nci madde uyarınca seçme hakkını kullanarak Türk vatandaşlı-
ğına dönen kişilerin eşleri ve küçük çocukları hakkında da uygulanır.
B) Türk vatandaşlığını seçen kadının çocukları:
Madde 18 - Evlenme ile Türk vatandaşlığından ayrılan analarına bağlı olarak
Türk vatandaşlığını kaybeden küçük çocuklar, kadının 13 üncü madde uyarınca seç-
me hakkını kullanarak Türk vatandaşlığına dönmesi halinde, analarına bağlı ola-
rak Türk vatandaşı olurlar.
Kadına Türk vatandaşlığını kaybettiren evlenmeden olan küçük çocukları,
16 ncı maddenin ikinci fıkrasında belirtilen hallerde seçme hakkını kullanan
analarına bağlı olarak Türk vatandaşı olurlar.
İKİNCİ BÖLÜM
Türk Vatandaşlığının Kaybı
I - Kanun yolu ile kayıp
Evlenme:
Madde 19 - Yabancı ile evlenen Türk kadını kocasının milli kanunu evlenme
sebebi ile kocanın vatandaşlığını kadına bahşettiği ve kadın kocasının vatandaş-
lığını seçtiğini 42 nci maddede gösterilen şekilde bildirdiği takdirde, Türk va-
tandaşlığını kaybeder.
Kadın kocasının vatandaşlığını belirli şartların gerçekleşmesi ile kazanı-
yorsa; Türk vatandaşlığı o tarihte kaybedilir.
II - Yetkili makam kararı ile kayıp
"1.Vatandaşlıktan çıkma ve başka bir devlet vatandaşlığını kazanma izni"(1)
A) Çıkma şartları:
Madde 20 - Türk vatandaşlığından çıkma, aşağıdaki şartlarla, Bakanlar Kuru-
lunun iznine bağlıdır.
a) Mümeyyiz ve reşit olmak,
b) (Mülga: 7/6/1995 - 4112/1 md.)
c) (Değişik: 13/2/1981-2383/2 md.) Herhangi bir nedenle yabancı Devlet va-
tandaşlığını kazanmış olmak veya başka bir Devlet vatandaşlığını kazanacağına
ilişkin inandırıcı belirtiler bulunmak.
-----------------------------------
(1) Bu alt başlık, 13/2/1981 tarih ve 2383 sayılı Kanunun 10 uncu maddesiyle
değiştirilmiş şeklidir.
B) Müracaat makamı:
Madde 21 - (Değişik: 13/2/1981 - 2383/3 md.)
Türk vatandaşlığından çıkma veya başka bir Devlet vatandaşlığını kazanma di-
leği, Türkiye içinde ilgilinin oturduğu yerin en büyük mülkiye amirine, yurt dı-
şında Türk konsolosluğuna bir dilekçe ile sunulur.
Bu makamlarca tamamlanan evrak gereği yapılmak üzere İçişleri Bakanlığına
gönderilir.
C) Çıkma ve izin belgeleri:
Madde 22 - (Değişik: 13/2/1981 - 2383/4 md.)
Vatandaşlıktan çıkmak isteyen kişi aynı zamanda başka bir Devlet vatandaşı
ise, çıkma belgesi kendisine derhal verilir.
Vatandaşlıktan çıkmak isteyen kişi, başka bir Devlet vatandaşı değil ise,
İçişleri Bakanlığınca kendisine bir izin belgesi, ilgili yabancı Devlet vatan-
daşlığını kazandığını belirten belgeyi getirdiğinde de çıkma belgesi verilir.
Başka bir Devlet vatandaşlığını kazanmak isteyen kişiye de Bakanlar Kurulun-
ca tespit edilen esaslara uygun olarak İçişleri Bakanlığınca izin belgesi veri-
lebilir.
İzin belgesi üç yıl için geçerlidir. İzin belgesi alanlar bu süre içerisinde
yetkili Türk makamlarına gerekli bilgi ve belgeleri vermek zorundadırlar.
Ç) Çıkma hükmü:
Madde 23 - (Değişik: 13/2/1981 - 2383/5 md.)
22 nci madde uyarınca çıkma belgesinin verilmesi ile Türk vatandaşlığı kay-
bedilir.
Kendilerine 22 nci maddenin ikinci ve üçüncü fıkralarında belirtilen izin
belgesi verilmiş olanlardan aynı maddede gösterilen süre içerisinde yetkili Türk
makamlarına gerekli bilgi ve belgeleri vermemiş olanların Türk vatandaşlığını
kaybedip etmediklerine, İçişleri Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca
karar verilir.
2. Vatandaşlığa alınmanın iptali
Madde 24 - Vatandaşlığa alınma, ilgilinin yalan beyanı veya önemli hususla-
rı gizlemesi sonucu vukubulmuş ise, vatandaşlığa alınma kararı Bakanlar Kurulun-
ca iptal edilir.
İlgilinin Türk vatandaşlığına alınmasından başlıyarak beş yıl geçtikten son-
ra iptal kararı verilemez.
3. Vatana bağlılıkla bağdaşmıyan eylemler
A) Kaybettirme:
Madde 25 - Aşağıdaki kişilerin Türk vatandaşlığını kaybettiklerine Bakanlar
Kurulu tarafından karar verilebilir.
a) (Değişik: 13/2/1981 - 2383/6 md.) İzin almaksızın kendi istekleriyle ya-
bancı bir Devlet vatandaşlığını kazananlar,
b) Yabancı bir Devletin, Türkiye'nin menfaatlerine uymıyan herhangi bir hiz-
metinde bulunup da Hükümetçe, bu görevi bırakmaları kendilerine yurt dışında el-
çilik veya konsolosluklarımız, yurt içinde ise mahalli mülkiye amirleri tarafın-
KANUNLAR, AĞUSTOS 1992 (Ek - 13)
dan bildirilmesine rağmen üç aydan az olmamak üzere verilecek münasip bir süre
içerisinde kendi istekleriyle bırakmıyanlar,
c) Türkiye ile savaş halinde bulunan bir Devletin her türlü hizmetinde ken-
di istekleriyle Hükümetin izni olmaksızın çalışmaya devam edenler,
ç) Yurt dışında bulunup da muvazzaf askerlik görevini yapmak veya Türkiye'
de savaş ilanı üzerine, yurt dışında bulunup da, yurt savunmasına katılmak için
yetkili kılınmış makamlar tarafından usulen yapılacak çağrıya mazeretsiz olarak
üç ay içinde icabet etmiyenler,
d) Sevk sırasında veya kıtalarına katıldıktan sonra yurt dışına kaçıp da
kanuni süre içinde dönmiyenler,
e) Silahlı Kuvvetler mensupları ile askerlik görevini yapmakta olanlardan
görev, izin, hava değişimi veya tedavi için yurt dışında bulunup da süresi bit-
tiği halde mazeretsiz olarak üç ay içinde geri dönmiyenler,
f) Yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığını kazandıktan sonra kesinti-
siz olarak en az yedi yıl Türkiye dışında oturan ve Türkiye ile ilgisini ve bağ-
lılığını kesmediğine ve Türk vatandaşlığını muhafaza ettiğine delalet edecek
resmi temas ve işlemleri bulunmayanlar.
g) Mülga:27/5/1992-3808/1 md.)
(ç),(d) ve (e) bendlerine göre karar verilebilmesi için Milli Savunma Bakan-
lığının teklifi şarttır.
(Ek bentler: 13/2/1981-2383/6 md.):
h) Herhangi bir yolla yabancı bir Devlet vatandaşlığını kazanmış olup, ke-
sintisiz olarak en az yedi yıl Türkiye dışında oturan ve Türkiye ile ilgisini ve
bağlılığını kesmediğine ve Türk vatandaşlığını muhafaza etmek isteğine delalet
edecek resmi temas ve işlemlerde bulunmayanlar.
Mülga ikinci fıkra: (27/5/1992 - 3808/1 md.)
B) Çıkarma:
Madde 26 - (Değişik: 13/2/1981-2383/7 md.)
Yurt dışında bulunup da Türkiye Cumhuriyetinin iç ve dış güvenliği ile kanu-
nun suç saydığı şekilde iktisadi veya mali güvenliği aleyhinde faaliyette bulu-
nan veya yurt içinde bu tür faaliyetlerde bulunup da her ne suretle olursa olsun
yurt dışına çıkan ve hakkında Türkiye'de bu nedenle kamu davası açılmasına veya
ceza kovuşturmasına veya hükmün infazına olanak bulunmayan ve gelmesi için yapı-
*** duyuruya rağmen üç ay içinde, savaş, Sıkıyönetim ve olağanüstü hallerde bir
ay içinde yurda dönmeyen Türk vatandaşlığını sonradan kazanmış kişiler Bakanlar
Kurulu kararı ile vatandaşlıktan çıkarılabilir.
Bu hüküm, Türkiye savaş halinde bulunduğu zaman, doğumla Türk vatandaşı
olanlar hakkında da uygulanabilir.
III - Seçme hakkı ile kayıp
1. Türk vatandaşlığını kazanan çocuklar
Madde 27 - Aşağıdaki Türk vatandaşları reşit olmalarından başlıyarak iki yıl
içinde Türk vatandaşlığından ayrılabilirler:
a) (Değişik: 13/2/1981 - 2383/8 md.) Analarına bağlı olarak doğumla Türk va-
tandaşı oldukları halde doğumla veya sonradan yabancı babalarının vatandaşlığını
kazananlar,
b) Evlatlığa alınmakla Türk vatandaşı olanlar,
c) Doğum yeri esasına göre Türk vatandaşı oldukları halde, sonradan ana veya
babasının vatandaşlığını kazananlar,
ç) Herhangi bir şekilde Türk vatandaşlığını kazanmış olan ana veya babaları-
na bağlı olarak Türk vatandaşı olanlar.
Yukardaki hükümler gereğince vatandaşlıktan ayrılma ilgiliyi vatansız kıla-
cak ise, bu hak kullanılmaz.
2. Evlenme ile Türk vatandaşlığını kazanan kadın
Madde 28 - 5 inci madde uyarınca evlenme ile Türk vatandaşlığını kazanan ka-
dınlar evliliğin sona ermesinden başlıyarak üç yıl içinde evlenmeden önce sahip
oldukları Devlet vatandaşlığını muhafaza ettikleri veya bu vatandaşlığa dönebil-
dikleri takdirde Türk vatandaşlığından ayrılabilirler.
IV - Kaybın sonuçları
1. Yabancı muamelesi ve saklı tutulan haklar: (1)
Madde 29 - (Değişik: 7/6/1995 - 4112/2 md.)
Bu kanun gereğince Türk vatandaşlığını kaybeden kişiler, kayıp tarihinden
başlayarak yabancı muamelesine tabi tutulur. Ancak, doğumla Türk Vatandaşlığını
kazanmış olup da sonradan Bakanlar Kurulundan çıkma izni almak suretiyle yaban-
cı bir devlet vatandaşlığını kazanan kişiler ve bunların kanuni mirasçıları,
Türkiye Cumhuriyetinin milli güvenliği ve kamu düzenine ilişkin hükümler saklı
kalmak kaydıyla ülkede ikamet, seyahat, çalışma, miras, taşınır ve taşınmaz mal
iktisabı ile ferağı gibi konularda Türk Vatandaşlarına tanınan haklardan aynen
yararlanmaya devam ederler. 33 ve 35 inci maddeler hükümleri saklıdır.
2. Evlenmede çocuklar
Madde 30 - Yabancı ile evlenmek suretiyle 19 uncu madde gereğince Türk va-
tandaşlığını kaybeden kadının bu evlenmeden önceki küçük çocukları;
a) Babanın ölmüş bulunması,
b) Babanın belli olmaması,
c) Babanın vatansız olması,
Hallerinde analarına bağlı olarak Türk vatandaşlığını kaybederler. Bu fıkra
gereğince Türk vatandaşlığının kaybı, çocuk 15 yaşından büyük ise, yazılı muva-
fakatine bağlıdır.
Yukarıdaki fıkra gereğince Türk vatandaşlığının kaybı çocukları vatansız kı-
lacak ise, çocuklar Türk kalırlar.
3. Vatandaşlıktan çıkma
A) Eş:
Madde 31 - Vatandaşlıktan çıkma eşin vatandaşlığına tesir etmez.
B) Çocuklar:
Madde 32 - (Değişik birinci fıkra: 13/2/1981 - 2383/9 md.) Türk vatandaşlı-
ğından çıkan babanın küçük çocukları,
-----------------
(1) Bu madde başlığı, 7/6/1995 tarih ve 4112 sayılı Kanunun 2 nci maddesiyle de-
ğiştirilmiş olup, metne işlenmiştir.
a) Ananın ölmüş bulunması,
b) Ananın yabancı olması,
c) Velayetin babada bulunması,
Hallerinde babalarına bağlı olarak Türk vatandaşlığını kaybederler.
Ananın Türk vatandaşlığından çıkması küçük çocuğun vatandaşlığına tesir et-
mez. Ancak vatandaşlıktan çıkan ananın küçük çocukları,
a) Babanın ölmüş bulunması,
b) Babanın belli olmaması,
c) Babanın yabancı olması,
ç) Velayetin anada bulunması,
Hallerinde, analarına bağlı olarak Türk vatandaşlığını kaybederler,
Baba veya anaya bağlı olarak vatandaşlığın kaybı; çocuk, 15 yaşından büyük
ise,yazılı muvafakatine bağlıdır.
Yukarıdaki hükümler gereğince vatandaşlığın kaybı çocukları vatansız kılacak
ise, çocuklar Türk kalır.
4. Vatandaşlığın iptali
Madde 33 - İptal kararı ilgili kişiye bağlı olarak Türk vatandaşı olmuş eş
ve çocuklar hakkında da hüküm ifade eder.
İptal kararının hükümleri geriye yürümez.
Vatandaşlığı iptal edilenlerin mallarının tasfiyesi ile kendilerinin sınır
dışı edilmeleri lüzumlu görüldüğü takdirde bu husus iptal kararında belirtilir.
Bu gibiler en geç bir yıl içinde Türkiye'deki mallarını tasfiye ederek ikametgah
ve iş merkezlerini yurt dışına nakil ve memleketi terketmek zorundadır. Aksi
halde, malları Hazinece satılarak bedelleri nam ve hesaplarına milli bir bankaya
yatırılır ve kendileri de sınır dışı edilir. Bu kişiler iptal kararı aleyhine
Danıştay'a başvurdukları takdirde, malların tasfiyesi ve sınır dışı işlemleri
dava sonuna bırakılır.
5. Kaybettirme ve çıkarma
A) Genel olarak:
Madde 34 - Kaybettirme ve çıkarma kararları şahsidir. İlgilinin eş ve ço-
cuklarına tesir etmez.
B) Çıkarma:
Madde 35 - 26 ncı madde gereğince vatandaşlıktan çıkarılan kişilerin Türki-
ye'de bulunan malları Hazinece tasfiye edilir. Ve bedelleri nam ve hesaplarına
milli bir bankaya yatırılır. Bu kişiler çıkarma kararı aleyhine Danıştay'a baş-
vurduğu takdirde malların tasfiyesi dava sonuna bırakılır.
Bu gibiler Türkiye'de yerleşmemek ve genel hükümlere tabi olmak şartiyle
Türkiye'ye gelebilirler.
Vatandaşlıktan çıkarma kararının ilgiliye tebliğinden veya Resmi Gazete ile
yayınlanmasından önce Türkiye'ye dönenler hakkında vatandaşlıktan çıkarma işlemi
durdurulur.
Türk vatandaşlığından çıkarılanlar hiçbir şekilde yeniden Türk vatandaşlığı-
nı kazanamazlar.
6. Seçme hakkı ile kayıp
A) Seçme hakkı ile Türk vatandaşlığından ayrılan kişinin eşi ve çocukları:
Madde 36 - Bu kanunun vatandaşlıktan çıkmanın sonuçlarını düzenliyen 31 ve
32 nci maddeleri, 27 nci madde uyarınca seçme hakkını kullanarak Türk vatandaş-
lığından ayrılan kişilerin eşleri ve küçük çocukları hakkında da uygulanır.
B) Seçme hakkı ile Türk vataşdaşlığından ayrılan kadının çocukları:
Madde 37 - Evlenme ile Türk vatandaşlığına geçen analarına bağlı olarak Türk
vatandaşlığını kazanan küçük çocuklar, kadının 28 inci madde uyarınca seçme hak-
kını kullanarak Türk vatandaşlığından ayrılması halinde, analarına bağlı olarak
Türk vatandaşlığını kaybederler.
Kadına Türk vatandaşlığını kazandıran evlenmeden olan küçük çocukları, 32
nci maddenin 2 nci fıkrasında belirtilen şartlarla seçme hakkını kullanan
analarına bağlı olarak Türk vatandaşlığını kaybederler.
ÜÇÜNÇÜ BÖLÜM
Türk Vatandaşlığının İspatı ve Yargı Yolu
I - Türk vatandaşlığının ispatı
1. İspat şekli
Madde 38 - Türk vatandaşlığının ispatı herhangi bir şekle tabi değildir.
Aşağıdaki resmi kayıt ve belgelerle benzerleri, aksi sabit oluncaya kadar
ilgilinin Türk vatandaşı olduğuna karine teşkil eder.
a) Türkiye Cumhuriyeti nüfus sicili kayıtları,
b) Nüfus hüviyet cüzdanları,
c) Pasaport ve pasaport yerine geçen belgeler,
ç) Türk konsolosluklarınca verilen vatandaşlık ilmühaberleri.
2. İdari makamlar
Madde 39 - Bir kimsenin Türk vatandaşı olup olmadığı hakkında Türk makamla-
rınca tereddüde düşüldüğü takdirde bu husus İçişleri Bakanlığından sorulur.
II- Yargı yolu
1. Danıştay
Madde 40 - Türk vatandaşlığı hakkında idari makamlarca her ne şekilde olursa
olsun verilen kararlar aleyhine Danıştaya başvurulabilir.
2. Danıştay dışı yargı organları
Madde 41- Danıştay dışında herhangi bir Türk yargı organı önünde bir kimse-
nin Türk vatandaşı olup olmadığı iddia edilir veya ilgili organ tarafından te-
reddüde düşülürse bu husus İçişleri Bakanlığından sorulur. İçişleri Bakanlığı
en geç bir ay içinde kararını bildirir.
İçişleri Bakanlığınca verilen kararın davaya bakmakta olan mahkemece taraf-
lara tebliğinden başlayarak bir ay içinde ilgililerce Danıştaya başvurulmadığı
takdirde Bakanlık kararı kesinleşir.
2 nci fıkrada, belirtilen şekilde Danıştaya başvurulursa, bakılmakta olan
dava, karara kadar durdurulur. Sözü edilen fıkra gereğince yapılan müracaatları
Danıştay üç ay içinde kesin olarak karara bağlar.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Çeşitli Hükümler
I - Evlenmede vatandaşlıkla ilgili beyan
Madde 42 - 5 ve 19 uncu maddelerdeki beyanlar,
a) Evlenme, evlendirmeye yetkili Türk makamları önünde yapıldığı takdirde,
evlenme sırasında o makama,
KANUNLAR, AĞUSTOS 1992 (Ek- 13)
b) Evlenme,evlendirmeye yetkili yabancı makamlar önünde yapıldığı takdirde
evlenmeyi tescil ile görevli Türk makamlarına, evlenme akdinde başlıyarak bir
aylık süre içinde, yazılı olarak yapılır.
Birinci fıkraya uygun olarak yapılan beyanı alan makam evlenmenin tesciline
ait muameleli evrak ile birlikte, bunu ilgili nüfus memurluğuna gönderir.
II - Seçme hakkını kullanma sekli
Madde 43 - 12,13,27 ve 28 inci maddeler uyarınca seçme hakkı İçişleri Bakan
lığına gönderilmek üzere mahallin en büyük mülkiye amirliğine ve yabancı memle-
ketlerde de Türkiye elçilik veya konsolosluklarına yazılı bildiride bulunmak
suretiyle kullanılır.
III - Maddi hataların düzeltilmesi
Madde 44 - Bu kanuna göre alınan kararlarda maddi bir hata bulunduğu sonra-
dan anlaşılırsa bu kararı veren makam düzeltme veya değiştirme kararı alabilir.
IV - Resmi Gazete ile yayın
Madde 45 - (Değişik : 20/4/1989 - 3540/3 md.)
Bakanlar Kurulu kararı ile Türk vatandaşlığına alınanlardan gerekli görülen-
ler ile Türk vatandaşlığını kaybedenlerin tam hüviyetleri Resmi Gazete'de yayım-
lanır.
Bunlardan adresi bilinmeyenler hakkında ilanen tebliğ, bu yayım tarihinden
itibaren bir yıl sonra yapılmış sayılır.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Son Hükümler
I - Kaldırılan kanun ve hükümler
Madde 46 - 431 sayılı kanunla ekleri ve İskan Kanununun vatandaşlıkla ilgili
hükümleri saklı kalmak şartiyle 1041 ve 1312 sayılı kanunlarla bu kanuna aykırı
diğer hükümler kaldırılmıştır.
II - Geçici hükümler
Kayıp kişiler
Geçici Madde 1 - Milli Mücadeleden sonra, "avdeti gayricaizdir" şerhini havi
Büyük Millet Meclisi Hükümeti veya işgal devletlerinin İstanbul temsilcileri
tarafından verilen pasaportlarla veya belgeleri olmaksızın Türkiyeden 1930 yılı-
nın sonuna kadar ayrılmış bulunup da halen ölü veya sağ oldukları bilinmiyen ve
sadece nüfus sicillerinde kayıtlı bulunan kişiler, bu kanunun yürürlüğe girdiği
tarihte Türk vatandaşlığını kaybetmiş sayılırlar.
Gerekli işlemler İçişleri Bakanlığınca yapılır.
Iskat edilenlere verilen talep hakkı
Geçici Madde 2 - Tabiiyeti Osmaniye Kanunnamesi ile 1312 sayılı Türk Vatan-
daşlığı Kanunu hükümlerine göre ıskat edilmiş doğuştan Türk vatandaşı olan kişi-
ler bu kanunun yürürlük tarihinden başlıyarak bir yıl içinde yeniden Türk vatan-
daşlığına girmek isteğinde bulundukları ve vatandaşlığa alınmalarında bir sakın-
ca, görülmediği takdirde, haklarında bu kanunun 8 inci maddesini uygulamaya
Bakanlar Kurulu yetkilidir.
Geçici Madde 3 - (Ek: 27/5/1992 - 3808/2 md.) 403 sayılı Türk Vatandaşlığı
Kanununun 25 inci maddesinin (g) bendi uyarınca haklarında Bakanlar Kurulunca
Türk vatandaşlığını kaybettirme kararı alınmış olanların nüfus kütüklerindeki
kayıtları, müracaatlarına ve herhangi bir işleme gerek kalmaksızın İçişleri Ba-
kanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünce canlandırılır.
Geçici Madde 4 - (Ek: 27/5/1992 - 3808/3 md.) 403 sayılı Türk Vatandaşlığı
Kanununun 25 inci maddesinin (g) bendi uyarınca haklarında Türk vatandaşlığını
kaybettirme işlemi yapılan ve bu nedenle aynı Kanunun 35 inci maddesi gereğince
Türkiye'de bulunan ve Hazinece tasfiye edilen malları veya bu malların milli bir
bankada adlarına açılan hesaba yatırılmış olan bedelleri, hak sahiplerine iade
edilir.
Kaybettirme işlemi aleyhine Danıştay'da açılmış ve henüz karara bağlanmamış
olan davalar düşer.
Ek Geçici Madde 1 - (Ek: 13/2/1981 - 2383/12 md.)
1312 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu hükümlerine göre vatandaşlıktan ıskat
edilmiş veya başka bir nedenle vatandaşlığımızı kaybetmiş doğuştan Türk vatan-
daşı olan kişilerin bu Kanunun yürürlük tarihinden başlayarak 2 yıl içinde yeni-
den Türk vatandaşlığına girmek isteğinde bulunmaları ve vatandaşlığa alınmala-
rında bir sakınca görülmemesi halinde,haklarında 403 sayılı Kanunun 8 inci mad-
desini uygulamaya Bakanlar Kurulu yetkilidir.
Ek Geçici Madde 2 - (Ek: 13/2/1981 - 2383/12 md.)
22/5/1964 tarihinden bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadar Türk anadan
doğan ve doğumla Türk vatandaşlığını kazanmayan küçükler ana, baba ya da yasal
temsilcilerinin başvurmaları halinde analarına bağlı olarak doğumlarından
başlayarak Türk vatandaşı olurlar.
Ana, baba veya yasal temsilcilerinin başvurmamaları halinde çocuğun Türk
Medeni Kanununa göre reşit olmasından itibaren 3 yıl içinde seçme yolu ile Türk
vatandaşlığını kazanma hakkı saklıdır.
III- Yürürlük
Madde 47 - Bu Kanun yayımından üç ay sonra yürürlüğe girer.
IV- Yürütme
Madde 48 - Bu Kanunu Bakanlar Kurulu yürütür.
*
* *
11/2/1964 TARİHLİ VE 403 SAYILI ANA KANUNA İŞLENEMEYEN HÜKÜMLER :
1) 20/4/1989 tarihli ve 3540 sayılı Kanunun Geçici Maddesi:
Geçici Madde - 1312 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu hükümlerine göre vatan-
daşlıktan ıskat edilmiş, doğuştan Türk vatandaşı olan kişilerin bu Kanunun
yürürlük tarihinden başlayarak iki yıl içinde yeniden Türk vatandaşlığına girmek
isteğinde bulunmaları ve vatandaşlığa alınmalarında bir sakınca görülmemesi ha-
linde, haklarında 403 sayılı Kanunun 8 inci maddesi hükümlerini uygulamaya
Bakanlar Kurulu yetkilidir.
Kanun Numarası : 403
Kabul Tarihi : 11/2/1964
Yayımlandığı R. Gazete : Tarih : 22/2/1964 Sayı: 11638
Yayımlandığı Düstur : Tertip: 5 Cilt: 3 Sayfa: 470
BİRİNCİ BÖLÜM
Türk Vatandaşlığının Kazanılması
I - Kanun yolu ile kazanma
1. Nesep ile
A) Doğum
Madde 1 - (Değişik: 13/2/1981 - 2383/1 md.)
Türkiye içinde veya dışında Türk babadan olan ya da Türk anadan doğan çocuk-
lar doğumlarından başlayarak Türk vatandaşıdırlar.
B) Hal değişikliği
Madde 2 - Yabancı anadan evlilik dışında doğan çocuk,
a) Nesebinin tashihi,
b) Babalığın hükümle tahakkuk etmesi,
c) Tanıma,
yollarından biriyle bir Türk vatandaşına nesep bağı ile bağlanırsa, doğumundan
başlayarak Türk vatandaşı olur.
C) Evlat edinme
Madde 3 - Evlat edinme evlatlığın vatandaşlığına tesir etmez. Ancak, küçük
olan evlatlık, vatansız olur veya anası babası bulunmaz veyahut nerede olduğu
bilinmezse bir Türk tarafından evlatlığa alınmakla Türk vatandaşı olur.
2. Doğum yeri ile
Madde 4 - Türkiye'de doğan ve vatandaşlığını ana ve babasından doğumla kaza-
namıyan çocuklar doğumlarından başlıyarak Türk vatandaşıdırlar.
Türkiye'de bulunmuş çocuklar, aksi sabit olmadıkça, Türkiye'de doğmuş sayı-
lırlar.
3. Evlenme ile
Madde 5 - Bir Türkle evlenen yabancı kadın Türk vatandaşlığına geçmek iste-
diğini 42 nci maddede gösterilen şekilde bildirdiği veya vatansız bulunduğu ve
yahut evlenmekle eski vatandaşlığını kaybettiği takdirde Türk vatandaşlığını
kendiliğinden kazanır.
Evlenmenin butlanına karar verilmesi halinde akitte hüsnüniyetli olan kadın,
Türk vatandaşlığını muhafaza eder.
Butlanına karar verilmiş evlenmeden olan çocuklar, ana veya babaları hüsnü-
niyetli olmasalar dahi Türk vatandaşlığını muhafaza ederler.
KANUNLAR, TEMMUZ 1989 (Ek - 4)
II- Yetkili makam kararı ile kazanma
1. Vatandaşlığa alınma çeşitleri ve ikamet
A) Genel olarak vatandaşlığa alınma:
Madde 6 - Aşağıdaki şartları taşıyan yabancılar Bakanlar Kurulu kararı ile
Türk Vatandaşlığına alınabilirler.
Vatandaşlığa alınmasını isteyen kişi,
a) Kendi milli kanununa, vatansız ise Türk Kanununa göre reşit olmalıdır.
b) Müracaat tarihinden geriye doğru Türkiye'de 5 yıl ikamet etmiş olmalı-
dır.
c) Türkiye'de yerleşmeye karar verdiğini davranışı ile teyit etmiş olmalı-
dır.
ç) İyi ahlak sahibi olmalıdır.
d) Genel sağlık bakımından tehlike teşkil eden hastalığı bulunmamalıdır.
e) Yeteri kadar Türkçe konuşabilmelidir.
f) Türkiye'de kendisinin ve geçimi ile yükümlü olduğu kimselerin geçimini
sağlıyacak gelire veya mesleke sahip olmalıdır.
B) İstisnai vatandaşlığa alınma:
Madde 7 - Aşağıdaki hallerde 6 ncı maddenin (b) ve (c) bentlerindeki şartlar
aranmaksızın yabancılar, istekleri üzerine, İçişleri Bakanlığının teklifi ve Ba-
kanlar Kurulu karariyle Türk vatandaşlığına alınabilirler.
a) Türk vatandaşlığını herhangi bir şekilde kaybetmiş olanların sonradan
doğmuş reşit çocukları,
b) Bir Türk vatandaşı ile evli olanlarla, bunların reşit çocukları,
c) Türk soyundan olanlarla, eşleri ve reşit çocukları,
ç) Bir Türk vatandaşı ile evlenme karariyle Türkiye'de yerleşmiş olanlar,
d) Türkiye'ye sanayi tesisleri getiren sosyal, ekonomik alanlarda veya bi-
lim, teknik veyahut sanat alanlarında olağanüstü hizmeti geçmiş veya hizmeti ge-
çeceği düşünülen kimseler,
e) Vatandaşlığa alınması Bakanlar Kurulunca zaruri görülenler.
C) Yeniden vatandaşlığa alınma:
Madde 8 - Bu kanuna göre Türk vatandaşlığını kaybetmiş olanları, Bakanlar
Kurulu ikamet şartı aranmaksızın yeniden vatandaşlığa alabilir. 35 inci madde
hükmü saklıdır.
D) Yabancının ikameti:
Madde 9 - Bir yabancı için ikamet Türk kanunlarına uygun olarak Türkiye'de
oturmaktır. Yabancının, toplamı altı ayı geçmemek şartiyle Türkiye dışında bu-
lunması ikamet süresini kesmez. Ancak Türkiye dışında geçirdiği zaman ikamet sü-
resinden sayılmaz.
2. Bakanlar Kurulu kararının hükmü ve vatandaşlığa alınmada usul (1)
A) Bakanlar Kurulu kararının hükmü
Madde 10 - (Değişik: 20/4/1989 - 3540/1 md.)
Şartsız olarak vatandaşlığa alınma Bakanlar Kurulu kararı tarihinden itiba-
ren hüküm ifade eder.
Bakanlar Kurulunca bir şarta bağlı olarak vatandaşlığa alınmasına karar ve-
rilenler için vatandaşlığa alınma kararı, bu şartın yerine getirildiğinin İçiş-
leri Bakanlığınca tespit edildiği tarihten itibaren hüküm ifade eder.
İki yıl içerisinde şartların yerine getirilmemiş olması halinde İçişleri Ba-
kanlığının teklifi üzerine vatandaşlığa alınma kararı Bakanlar Kurulunca iptal
edilir.
---------------------------------
(1) 20/4/1989 tarihli ve 3540 sayılı Kanunun 1 inci maddesi ile bu Kanunun 10 ve
11 inci maddelerinin ortak başlığı değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
B) Vatandaşlığa alınmada usul
Madde 11 - (Değişik: 20/4/1989 - 3540/2 md.)
Türk vatandaşlığına alınma başvurusu ilgilinin oturduğu yerin en büyük mülki
idare amirine, yabancı ülkelerde Türk konsolosluklarına bir dilekçe ile yapılır.
Bu makamlarca hazırlattırılacak dosya, gereği yapılmak üzere İçişleri Bakan-
lığına gönderilir.
Vatandaşlığa alınma dileğinde bulunan kişi hakkında, bu Kanunun uygulanması-
na ilişkin yönetmelikle tespit edilecek esaslara göre soruşturma yapılarak ge-
rekli şartların bulunup bulunmadığı araştırılır. Durumları uygun görülenlerin
vatandaşlığa kabulü için Başbakanlığa teklifte bulunulur; uygun görülmeyenlerin
başvuruları,İçişleri Bakanlığınca reddedilir.
III - Seçme hakkı ile kazanma
1. Türk vatandaşlığını kaybeden küçükler
Madde 12 - Aşağıdaki kişiler, Türk Medeni Kanununa göre reşit olmalarından
başlıyarak bir yıl içinde Türk vatandaşlığını seçebilirler:
a) (Mülga: 13/2/1981 - 2383/11 md.)
b) 30 ve 37 nci maddeler gereğince, analarına bağlı olarak Türk vatandaşlı-
ğını kaybeden küçükler,
c) 32 ve 36 ncı maddeler gereğince ana veya babalarına bağlı olarak Türk va-
tandaşlığını kaybeden küçükler,
2. Evlenme ile Türk vatandaşlığını kaybeden kadın
Madde 13 - 19 uncu madde uyarınca evlenme ile Türk vatandaşlığından ayrılan
kadın bu evliliğin sona ermesinden başlıyarak üç yıl içinde Türk vatandaşlığına
dönebilir.
IV - Vatandaşlığı kazanmanın sonuçları
1. Evlenmede çocuklar
Madde 14 - Evlenme ile Türk vatandaşlığını kazanan kadının, bu evlenmeden
önceki küçük çocukları,
a) Babanın ölmüş bulunması,
b) Babanın belli olmaması,
c) Babanın vatansız bulunması,
ç) Çocuğun vatansız olması,
d) Velayetin anada bulunması,
Hallerinde, analarına bağlı olarak Türk vatandaşı olurlar.
Şu kadar ki (a) ve (d) bentlerinin uygulanmasında 16 ıncı maddedeki şartlar
aranır.
2. Vatandaşlığa alınma:
A) Eş:
Madde 15 - Vatandaşlığa alınma eşin vatandaşlığına tesir etmez, ancak, va-
tansız kadın, kocasına bağlı olarak Türk vatandaşı olur.
B) Çocuklar:
Madde 16 - Küçük çocuklar Türk vatandaşlığına alınan babalarına bağlı olarak
Türk vatandaşı olurlar.
Türk vatandaşlığına alınan kadının küçük çocukları,
a) Babanın ölmüş bulunması,
b) Babanın belli olmaması,
c) Babanın vatansız olması,
ç) Çocuğun vatansız olması,
d) Velayetin anada bulunması
Hallerinde çocuğun milli kanunu engel olmadığı takdirde analarına bağlı ola-
rak Türk vatandaşı olurlar.
3. Seçme hakkı ile kazanma
A) Türk vatandaşlığını seçen kişinin eşi ve çocukları:
Madde 17 - Bu kanunun, vatandaşlığı kazanmanın sonuçlarını düzenliyen 15 ve
16 ncı maddeleri 12 nci madde uyarınca seçme hakkını kullanarak Türk vatandaşlı-
ğına dönen kişilerin eşleri ve küçük çocukları hakkında da uygulanır.
B) Türk vatandaşlığını seçen kadının çocukları:
Madde 18 - Evlenme ile Türk vatandaşlığından ayrılan analarına bağlı olarak
Türk vatandaşlığını kaybeden küçük çocuklar, kadının 13 üncü madde uyarınca seç-
me hakkını kullanarak Türk vatandaşlığına dönmesi halinde, analarına bağlı ola-
rak Türk vatandaşı olurlar.
Kadına Türk vatandaşlığını kaybettiren evlenmeden olan küçük çocukları,
16 ncı maddenin ikinci fıkrasında belirtilen hallerde seçme hakkını kullanan
analarına bağlı olarak Türk vatandaşı olurlar.
İKİNCİ BÖLÜM
Türk Vatandaşlığının Kaybı
I - Kanun yolu ile kayıp
Evlenme:
Madde 19 - Yabancı ile evlenen Türk kadını kocasının milli kanunu evlenme
sebebi ile kocanın vatandaşlığını kadına bahşettiği ve kadın kocasının vatandaş-
lığını seçtiğini 42 nci maddede gösterilen şekilde bildirdiği takdirde, Türk va-
tandaşlığını kaybeder.
Kadın kocasının vatandaşlığını belirli şartların gerçekleşmesi ile kazanı-
yorsa; Türk vatandaşlığı o tarihte kaybedilir.
II - Yetkili makam kararı ile kayıp
"1.Vatandaşlıktan çıkma ve başka bir devlet vatandaşlığını kazanma izni"(1)
A) Çıkma şartları:
Madde 20 - Türk vatandaşlığından çıkma, aşağıdaki şartlarla, Bakanlar Kuru-
lunun iznine bağlıdır.
a) Mümeyyiz ve reşit olmak,
b) (Mülga: 7/6/1995 - 4112/1 md.)
c) (Değişik: 13/2/1981-2383/2 md.) Herhangi bir nedenle yabancı Devlet va-
tandaşlığını kazanmış olmak veya başka bir Devlet vatandaşlığını kazanacağına
ilişkin inandırıcı belirtiler bulunmak.
-----------------------------------
(1) Bu alt başlık, 13/2/1981 tarih ve 2383 sayılı Kanunun 10 uncu maddesiyle
değiştirilmiş şeklidir.
B) Müracaat makamı:
Madde 21 - (Değişik: 13/2/1981 - 2383/3 md.)
Türk vatandaşlığından çıkma veya başka bir Devlet vatandaşlığını kazanma di-
leği, Türkiye içinde ilgilinin oturduğu yerin en büyük mülkiye amirine, yurt dı-
şında Türk konsolosluğuna bir dilekçe ile sunulur.
Bu makamlarca tamamlanan evrak gereği yapılmak üzere İçişleri Bakanlığına
gönderilir.
C) Çıkma ve izin belgeleri:
Madde 22 - (Değişik: 13/2/1981 - 2383/4 md.)
Vatandaşlıktan çıkmak isteyen kişi aynı zamanda başka bir Devlet vatandaşı
ise, çıkma belgesi kendisine derhal verilir.
Vatandaşlıktan çıkmak isteyen kişi, başka bir Devlet vatandaşı değil ise,
İçişleri Bakanlığınca kendisine bir izin belgesi, ilgili yabancı Devlet vatan-
daşlığını kazandığını belirten belgeyi getirdiğinde de çıkma belgesi verilir.
Başka bir Devlet vatandaşlığını kazanmak isteyen kişiye de Bakanlar Kurulun-
ca tespit edilen esaslara uygun olarak İçişleri Bakanlığınca izin belgesi veri-
lebilir.
İzin belgesi üç yıl için geçerlidir. İzin belgesi alanlar bu süre içerisinde
yetkili Türk makamlarına gerekli bilgi ve belgeleri vermek zorundadırlar.
Ç) Çıkma hükmü:
Madde 23 - (Değişik: 13/2/1981 - 2383/5 md.)
22 nci madde uyarınca çıkma belgesinin verilmesi ile Türk vatandaşlığı kay-
bedilir.
Kendilerine 22 nci maddenin ikinci ve üçüncü fıkralarında belirtilen izin
belgesi verilmiş olanlardan aynı maddede gösterilen süre içerisinde yetkili Türk
makamlarına gerekli bilgi ve belgeleri vermemiş olanların Türk vatandaşlığını
kaybedip etmediklerine, İçişleri Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca
karar verilir.
2. Vatandaşlığa alınmanın iptali
Madde 24 - Vatandaşlığa alınma, ilgilinin yalan beyanı veya önemli hususla-
rı gizlemesi sonucu vukubulmuş ise, vatandaşlığa alınma kararı Bakanlar Kurulun-
ca iptal edilir.
İlgilinin Türk vatandaşlığına alınmasından başlıyarak beş yıl geçtikten son-
ra iptal kararı verilemez.
3. Vatana bağlılıkla bağdaşmıyan eylemler
A) Kaybettirme:
Madde 25 - Aşağıdaki kişilerin Türk vatandaşlığını kaybettiklerine Bakanlar
Kurulu tarafından karar verilebilir.
a) (Değişik: 13/2/1981 - 2383/6 md.) İzin almaksızın kendi istekleriyle ya-
bancı bir Devlet vatandaşlığını kazananlar,
b) Yabancı bir Devletin, Türkiye'nin menfaatlerine uymıyan herhangi bir hiz-
metinde bulunup da Hükümetçe, bu görevi bırakmaları kendilerine yurt dışında el-
çilik veya konsolosluklarımız, yurt içinde ise mahalli mülkiye amirleri tarafın-
KANUNLAR, AĞUSTOS 1992 (Ek - 13)
dan bildirilmesine rağmen üç aydan az olmamak üzere verilecek münasip bir süre
içerisinde kendi istekleriyle bırakmıyanlar,
c) Türkiye ile savaş halinde bulunan bir Devletin her türlü hizmetinde ken-
di istekleriyle Hükümetin izni olmaksızın çalışmaya devam edenler,
ç) Yurt dışında bulunup da muvazzaf askerlik görevini yapmak veya Türkiye'
de savaş ilanı üzerine, yurt dışında bulunup da, yurt savunmasına katılmak için
yetkili kılınmış makamlar tarafından usulen yapılacak çağrıya mazeretsiz olarak
üç ay içinde icabet etmiyenler,
d) Sevk sırasında veya kıtalarına katıldıktan sonra yurt dışına kaçıp da
kanuni süre içinde dönmiyenler,
e) Silahlı Kuvvetler mensupları ile askerlik görevini yapmakta olanlardan
görev, izin, hava değişimi veya tedavi için yurt dışında bulunup da süresi bit-
tiği halde mazeretsiz olarak üç ay içinde geri dönmiyenler,
f) Yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığını kazandıktan sonra kesinti-
siz olarak en az yedi yıl Türkiye dışında oturan ve Türkiye ile ilgisini ve bağ-
lılığını kesmediğine ve Türk vatandaşlığını muhafaza ettiğine delalet edecek
resmi temas ve işlemleri bulunmayanlar.
g) Mülga:27/5/1992-3808/1 md.)
(ç),(d) ve (e) bendlerine göre karar verilebilmesi için Milli Savunma Bakan-
lığının teklifi şarttır.
(Ek bentler: 13/2/1981-2383/6 md.):
h) Herhangi bir yolla yabancı bir Devlet vatandaşlığını kazanmış olup, ke-
sintisiz olarak en az yedi yıl Türkiye dışında oturan ve Türkiye ile ilgisini ve
bağlılığını kesmediğine ve Türk vatandaşlığını muhafaza etmek isteğine delalet
edecek resmi temas ve işlemlerde bulunmayanlar.
Mülga ikinci fıkra: (27/5/1992 - 3808/1 md.)
B) Çıkarma:
Madde 26 - (Değişik: 13/2/1981-2383/7 md.)
Yurt dışında bulunup da Türkiye Cumhuriyetinin iç ve dış güvenliği ile kanu-
nun suç saydığı şekilde iktisadi veya mali güvenliği aleyhinde faaliyette bulu-
nan veya yurt içinde bu tür faaliyetlerde bulunup da her ne suretle olursa olsun
yurt dışına çıkan ve hakkında Türkiye'de bu nedenle kamu davası açılmasına veya
ceza kovuşturmasına veya hükmün infazına olanak bulunmayan ve gelmesi için yapı-
*** duyuruya rağmen üç ay içinde, savaş, Sıkıyönetim ve olağanüstü hallerde bir
ay içinde yurda dönmeyen Türk vatandaşlığını sonradan kazanmış kişiler Bakanlar
Kurulu kararı ile vatandaşlıktan çıkarılabilir.
Bu hüküm, Türkiye savaş halinde bulunduğu zaman, doğumla Türk vatandaşı
olanlar hakkında da uygulanabilir.
III - Seçme hakkı ile kayıp
1. Türk vatandaşlığını kazanan çocuklar
Madde 27 - Aşağıdaki Türk vatandaşları reşit olmalarından başlıyarak iki yıl
içinde Türk vatandaşlığından ayrılabilirler:
a) (Değişik: 13/2/1981 - 2383/8 md.) Analarına bağlı olarak doğumla Türk va-
tandaşı oldukları halde doğumla veya sonradan yabancı babalarının vatandaşlığını
kazananlar,
b) Evlatlığa alınmakla Türk vatandaşı olanlar,
c) Doğum yeri esasına göre Türk vatandaşı oldukları halde, sonradan ana veya
babasının vatandaşlığını kazananlar,
ç) Herhangi bir şekilde Türk vatandaşlığını kazanmış olan ana veya babaları-
na bağlı olarak Türk vatandaşı olanlar.
Yukardaki hükümler gereğince vatandaşlıktan ayrılma ilgiliyi vatansız kıla-
cak ise, bu hak kullanılmaz.
2. Evlenme ile Türk vatandaşlığını kazanan kadın
Madde 28 - 5 inci madde uyarınca evlenme ile Türk vatandaşlığını kazanan ka-
dınlar evliliğin sona ermesinden başlıyarak üç yıl içinde evlenmeden önce sahip
oldukları Devlet vatandaşlığını muhafaza ettikleri veya bu vatandaşlığa dönebil-
dikleri takdirde Türk vatandaşlığından ayrılabilirler.
IV - Kaybın sonuçları
1. Yabancı muamelesi ve saklı tutulan haklar: (1)
Madde 29 - (Değişik: 7/6/1995 - 4112/2 md.)
Bu kanun gereğince Türk vatandaşlığını kaybeden kişiler, kayıp tarihinden
başlayarak yabancı muamelesine tabi tutulur. Ancak, doğumla Türk Vatandaşlığını
kazanmış olup da sonradan Bakanlar Kurulundan çıkma izni almak suretiyle yaban-
cı bir devlet vatandaşlığını kazanan kişiler ve bunların kanuni mirasçıları,
Türkiye Cumhuriyetinin milli güvenliği ve kamu düzenine ilişkin hükümler saklı
kalmak kaydıyla ülkede ikamet, seyahat, çalışma, miras, taşınır ve taşınmaz mal
iktisabı ile ferağı gibi konularda Türk Vatandaşlarına tanınan haklardan aynen
yararlanmaya devam ederler. 33 ve 35 inci maddeler hükümleri saklıdır.
2. Evlenmede çocuklar
Madde 30 - Yabancı ile evlenmek suretiyle 19 uncu madde gereğince Türk va-
tandaşlığını kaybeden kadının bu evlenmeden önceki küçük çocukları;
a) Babanın ölmüş bulunması,
b) Babanın belli olmaması,
c) Babanın vatansız olması,
Hallerinde analarına bağlı olarak Türk vatandaşlığını kaybederler. Bu fıkra
gereğince Türk vatandaşlığının kaybı, çocuk 15 yaşından büyük ise, yazılı muva-
fakatine bağlıdır.
Yukarıdaki fıkra gereğince Türk vatandaşlığının kaybı çocukları vatansız kı-
lacak ise, çocuklar Türk kalırlar.
3. Vatandaşlıktan çıkma
A) Eş:
Madde 31 - Vatandaşlıktan çıkma eşin vatandaşlığına tesir etmez.
B) Çocuklar:
Madde 32 - (Değişik birinci fıkra: 13/2/1981 - 2383/9 md.) Türk vatandaşlı-
ğından çıkan babanın küçük çocukları,
-----------------
(1) Bu madde başlığı, 7/6/1995 tarih ve 4112 sayılı Kanunun 2 nci maddesiyle de-
ğiştirilmiş olup, metne işlenmiştir.
a) Ananın ölmüş bulunması,
b) Ananın yabancı olması,
c) Velayetin babada bulunması,
Hallerinde babalarına bağlı olarak Türk vatandaşlığını kaybederler.
Ananın Türk vatandaşlığından çıkması küçük çocuğun vatandaşlığına tesir et-
mez. Ancak vatandaşlıktan çıkan ananın küçük çocukları,
a) Babanın ölmüş bulunması,
b) Babanın belli olmaması,
c) Babanın yabancı olması,
ç) Velayetin anada bulunması,
Hallerinde, analarına bağlı olarak Türk vatandaşlığını kaybederler,
Baba veya anaya bağlı olarak vatandaşlığın kaybı; çocuk, 15 yaşından büyük
ise,yazılı muvafakatine bağlıdır.
Yukarıdaki hükümler gereğince vatandaşlığın kaybı çocukları vatansız kılacak
ise, çocuklar Türk kalır.
4. Vatandaşlığın iptali
Madde 33 - İptal kararı ilgili kişiye bağlı olarak Türk vatandaşı olmuş eş
ve çocuklar hakkında da hüküm ifade eder.
İptal kararının hükümleri geriye yürümez.
Vatandaşlığı iptal edilenlerin mallarının tasfiyesi ile kendilerinin sınır
dışı edilmeleri lüzumlu görüldüğü takdirde bu husus iptal kararında belirtilir.
Bu gibiler en geç bir yıl içinde Türkiye'deki mallarını tasfiye ederek ikametgah
ve iş merkezlerini yurt dışına nakil ve memleketi terketmek zorundadır. Aksi
halde, malları Hazinece satılarak bedelleri nam ve hesaplarına milli bir bankaya
yatırılır ve kendileri de sınır dışı edilir. Bu kişiler iptal kararı aleyhine
Danıştay'a başvurdukları takdirde, malların tasfiyesi ve sınır dışı işlemleri
dava sonuna bırakılır.
5. Kaybettirme ve çıkarma
A) Genel olarak:
Madde 34 - Kaybettirme ve çıkarma kararları şahsidir. İlgilinin eş ve ço-
cuklarına tesir etmez.
B) Çıkarma:
Madde 35 - 26 ncı madde gereğince vatandaşlıktan çıkarılan kişilerin Türki-
ye'de bulunan malları Hazinece tasfiye edilir. Ve bedelleri nam ve hesaplarına
milli bir bankaya yatırılır. Bu kişiler çıkarma kararı aleyhine Danıştay'a baş-
vurduğu takdirde malların tasfiyesi dava sonuna bırakılır.
Bu gibiler Türkiye'de yerleşmemek ve genel hükümlere tabi olmak şartiyle
Türkiye'ye gelebilirler.
Vatandaşlıktan çıkarma kararının ilgiliye tebliğinden veya Resmi Gazete ile
yayınlanmasından önce Türkiye'ye dönenler hakkında vatandaşlıktan çıkarma işlemi
durdurulur.
Türk vatandaşlığından çıkarılanlar hiçbir şekilde yeniden Türk vatandaşlığı-
nı kazanamazlar.
6. Seçme hakkı ile kayıp
A) Seçme hakkı ile Türk vatandaşlığından ayrılan kişinin eşi ve çocukları:
Madde 36 - Bu kanunun vatandaşlıktan çıkmanın sonuçlarını düzenliyen 31 ve
32 nci maddeleri, 27 nci madde uyarınca seçme hakkını kullanarak Türk vatandaş-
lığından ayrılan kişilerin eşleri ve küçük çocukları hakkında da uygulanır.
B) Seçme hakkı ile Türk vataşdaşlığından ayrılan kadının çocukları:
Madde 37 - Evlenme ile Türk vatandaşlığına geçen analarına bağlı olarak Türk
vatandaşlığını kazanan küçük çocuklar, kadının 28 inci madde uyarınca seçme hak-
kını kullanarak Türk vatandaşlığından ayrılması halinde, analarına bağlı olarak
Türk vatandaşlığını kaybederler.
Kadına Türk vatandaşlığını kazandıran evlenmeden olan küçük çocukları, 32
nci maddenin 2 nci fıkrasında belirtilen şartlarla seçme hakkını kullanan
analarına bağlı olarak Türk vatandaşlığını kaybederler.
ÜÇÜNÇÜ BÖLÜM
Türk Vatandaşlığının İspatı ve Yargı Yolu
I - Türk vatandaşlığının ispatı
1. İspat şekli
Madde 38 - Türk vatandaşlığının ispatı herhangi bir şekle tabi değildir.
Aşağıdaki resmi kayıt ve belgelerle benzerleri, aksi sabit oluncaya kadar
ilgilinin Türk vatandaşı olduğuna karine teşkil eder.
a) Türkiye Cumhuriyeti nüfus sicili kayıtları,
b) Nüfus hüviyet cüzdanları,
c) Pasaport ve pasaport yerine geçen belgeler,
ç) Türk konsolosluklarınca verilen vatandaşlık ilmühaberleri.
2. İdari makamlar
Madde 39 - Bir kimsenin Türk vatandaşı olup olmadığı hakkında Türk makamla-
rınca tereddüde düşüldüğü takdirde bu husus İçişleri Bakanlığından sorulur.
II- Yargı yolu
1. Danıştay
Madde 40 - Türk vatandaşlığı hakkında idari makamlarca her ne şekilde olursa
olsun verilen kararlar aleyhine Danıştaya başvurulabilir.
2. Danıştay dışı yargı organları
Madde 41- Danıştay dışında herhangi bir Türk yargı organı önünde bir kimse-
nin Türk vatandaşı olup olmadığı iddia edilir veya ilgili organ tarafından te-
reddüde düşülürse bu husus İçişleri Bakanlığından sorulur. İçişleri Bakanlığı
en geç bir ay içinde kararını bildirir.
İçişleri Bakanlığınca verilen kararın davaya bakmakta olan mahkemece taraf-
lara tebliğinden başlayarak bir ay içinde ilgililerce Danıştaya başvurulmadığı
takdirde Bakanlık kararı kesinleşir.
2 nci fıkrada, belirtilen şekilde Danıştaya başvurulursa, bakılmakta olan
dava, karara kadar durdurulur. Sözü edilen fıkra gereğince yapılan müracaatları
Danıştay üç ay içinde kesin olarak karara bağlar.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Çeşitli Hükümler
I - Evlenmede vatandaşlıkla ilgili beyan
Madde 42 - 5 ve 19 uncu maddelerdeki beyanlar,
a) Evlenme, evlendirmeye yetkili Türk makamları önünde yapıldığı takdirde,
evlenme sırasında o makama,
KANUNLAR, AĞUSTOS 1992 (Ek- 13)
b) Evlenme,evlendirmeye yetkili yabancı makamlar önünde yapıldığı takdirde
evlenmeyi tescil ile görevli Türk makamlarına, evlenme akdinde başlıyarak bir
aylık süre içinde, yazılı olarak yapılır.
Birinci fıkraya uygun olarak yapılan beyanı alan makam evlenmenin tesciline
ait muameleli evrak ile birlikte, bunu ilgili nüfus memurluğuna gönderir.
II - Seçme hakkını kullanma sekli
Madde 43 - 12,13,27 ve 28 inci maddeler uyarınca seçme hakkı İçişleri Bakan
lığına gönderilmek üzere mahallin en büyük mülkiye amirliğine ve yabancı memle-
ketlerde de Türkiye elçilik veya konsolosluklarına yazılı bildiride bulunmak
suretiyle kullanılır.
III - Maddi hataların düzeltilmesi
Madde 44 - Bu kanuna göre alınan kararlarda maddi bir hata bulunduğu sonra-
dan anlaşılırsa bu kararı veren makam düzeltme veya değiştirme kararı alabilir.
IV - Resmi Gazete ile yayın
Madde 45 - (Değişik : 20/4/1989 - 3540/3 md.)
Bakanlar Kurulu kararı ile Türk vatandaşlığına alınanlardan gerekli görülen-
ler ile Türk vatandaşlığını kaybedenlerin tam hüviyetleri Resmi Gazete'de yayım-
lanır.
Bunlardan adresi bilinmeyenler hakkında ilanen tebliğ, bu yayım tarihinden
itibaren bir yıl sonra yapılmış sayılır.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Son Hükümler
I - Kaldırılan kanun ve hükümler
Madde 46 - 431 sayılı kanunla ekleri ve İskan Kanununun vatandaşlıkla ilgili
hükümleri saklı kalmak şartiyle 1041 ve 1312 sayılı kanunlarla bu kanuna aykırı
diğer hükümler kaldırılmıştır.
II - Geçici hükümler
Kayıp kişiler
Geçici Madde 1 - Milli Mücadeleden sonra, "avdeti gayricaizdir" şerhini havi
Büyük Millet Meclisi Hükümeti veya işgal devletlerinin İstanbul temsilcileri
tarafından verilen pasaportlarla veya belgeleri olmaksızın Türkiyeden 1930 yılı-
nın sonuna kadar ayrılmış bulunup da halen ölü veya sağ oldukları bilinmiyen ve
sadece nüfus sicillerinde kayıtlı bulunan kişiler, bu kanunun yürürlüğe girdiği
tarihte Türk vatandaşlığını kaybetmiş sayılırlar.
Gerekli işlemler İçişleri Bakanlığınca yapılır.
Iskat edilenlere verilen talep hakkı
Geçici Madde 2 - Tabiiyeti Osmaniye Kanunnamesi ile 1312 sayılı Türk Vatan-
daşlığı Kanunu hükümlerine göre ıskat edilmiş doğuştan Türk vatandaşı olan kişi-
ler bu kanunun yürürlük tarihinden başlıyarak bir yıl içinde yeniden Türk vatan-
daşlığına girmek isteğinde bulundukları ve vatandaşlığa alınmalarında bir sakın-
ca, görülmediği takdirde, haklarında bu kanunun 8 inci maddesini uygulamaya
Bakanlar Kurulu yetkilidir.
Geçici Madde 3 - (Ek: 27/5/1992 - 3808/2 md.) 403 sayılı Türk Vatandaşlığı
Kanununun 25 inci maddesinin (g) bendi uyarınca haklarında Bakanlar Kurulunca
Türk vatandaşlığını kaybettirme kararı alınmış olanların nüfus kütüklerindeki
kayıtları, müracaatlarına ve herhangi bir işleme gerek kalmaksızın İçişleri Ba-
kanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünce canlandırılır.
Geçici Madde 4 - (Ek: 27/5/1992 - 3808/3 md.) 403 sayılı Türk Vatandaşlığı
Kanununun 25 inci maddesinin (g) bendi uyarınca haklarında Türk vatandaşlığını
kaybettirme işlemi yapılan ve bu nedenle aynı Kanunun 35 inci maddesi gereğince
Türkiye'de bulunan ve Hazinece tasfiye edilen malları veya bu malların milli bir
bankada adlarına açılan hesaba yatırılmış olan bedelleri, hak sahiplerine iade
edilir.
Kaybettirme işlemi aleyhine Danıştay'da açılmış ve henüz karara bağlanmamış
olan davalar düşer.
Ek Geçici Madde 1 - (Ek: 13/2/1981 - 2383/12 md.)
1312 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu hükümlerine göre vatandaşlıktan ıskat
edilmiş veya başka bir nedenle vatandaşlığımızı kaybetmiş doğuştan Türk vatan-
daşı olan kişilerin bu Kanunun yürürlük tarihinden başlayarak 2 yıl içinde yeni-
den Türk vatandaşlığına girmek isteğinde bulunmaları ve vatandaşlığa alınmala-
rında bir sakınca görülmemesi halinde,haklarında 403 sayılı Kanunun 8 inci mad-
desini uygulamaya Bakanlar Kurulu yetkilidir.
Ek Geçici Madde 2 - (Ek: 13/2/1981 - 2383/12 md.)
22/5/1964 tarihinden bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadar Türk anadan
doğan ve doğumla Türk vatandaşlığını kazanmayan küçükler ana, baba ya da yasal
temsilcilerinin başvurmaları halinde analarına bağlı olarak doğumlarından
başlayarak Türk vatandaşı olurlar.
Ana, baba veya yasal temsilcilerinin başvurmamaları halinde çocuğun Türk
Medeni Kanununa göre reşit olmasından itibaren 3 yıl içinde seçme yolu ile Türk
vatandaşlığını kazanma hakkı saklıdır.
III- Yürürlük
Madde 47 - Bu Kanun yayımından üç ay sonra yürürlüğe girer.
IV- Yürütme
Madde 48 - Bu Kanunu Bakanlar Kurulu yürütür.
*
* *
11/2/1964 TARİHLİ VE 403 SAYILI ANA KANUNA İŞLENEMEYEN HÜKÜMLER :
1) 20/4/1989 tarihli ve 3540 sayılı Kanunun Geçici Maddesi:
Geçici Madde - 1312 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu hükümlerine göre vatan-
daşlıktan ıskat edilmiş, doğuştan Türk vatandaşı olan kişilerin bu Kanunun
yürürlük tarihinden başlayarak iki yıl içinde yeniden Türk vatandaşlığına girmek
isteğinde bulunmaları ve vatandaşlığa alınmalarında bir sakınca görülmemesi ha-
linde, haklarında 403 sayılı Kanunun 8 inci maddesi hükümlerini uygulamaya
Bakanlar Kurulu yetkilidir.
