Ziya Paşa ( 1825)- (17.05.1880)

1825 yılında İstanbul'da doğdu. Asıl adı Abdülhamid Ziyaeddin'dir. Beyazıt Rüştiyesı'ni bitirdi. Özel öğretmenlerden Arapça ve Farsça öğrendi. Sadaret Mektubî Kalemi'ne devam etti. Mustafa Reşid Paşa'nın yardımıyla 1855'te Saray Mabeyn Kâtipliği'ne girdi. Âli Paşa'nın sadrazam olmasıyla saraydan uzaklaştırıldı. Zaptiye Nezareti müsteşarlığı, 1861'de Kıbrıs, 1863'te Amasya mutasarrıflığı görevlerinde bulundu. Bosna bölgesi müfettişliği Meclis-i Vâlâ azalığı yaptı.

O Bir Jön Türk

1865'te Meşrutiyet yanlısı Yeni Osmanlılar Jön Türk Cemiyetine girdi. İkinci kez Kıbrıs mutasarrıflığına atanınca, Mustafa Fâzıl Paşa'nın çağrısı üzerine, Namık Kemal'le birlikte 1867'de Paris'e kaçtı. Daha sonra Londra'ya geçti. M. Fâzıl Paşa'nın sağladığı imkanlarla, Namık Kemal'le birlikte 1868'te Hürriyet gazetesini çıkardı. M. Fazıl Paşa merkezi yönetimle anlaşıp, yardımlarını kesince, 1870'te Cenevre'ye geçti. Namık Kemal, Agâh Efendi, Ali Suavi ve öbür arkadaşlarıyla Yeni Osmanlılar Cemiyeti'nin yönetiminde görev aldı. Âli Paşa'nın ölümü üzerine 1871'de İstanbul'a döndü. 1876'da Maarif Nezareti müsteşarlığına atanmasına kadar birçok görevde bulundu. Namık Kemal'le birlikte Kanun-i Esasî Encümeni'nde çalıştı. 1877'de Suriye valiliğine gönderildi. Daha sonra Adana valiliğine atandı. Burada görevdeyken 17 Mayıs 1880'de öldü.

Ziya Paşa, Namık Kemal ve Şinasi'yle birlikte, Tanzimat'la başlayan Batılılaşma hareketinin etkisinde gelişen Batılılaşma Dönemi Türk edebiyatının ilk aşamasını oluşturan üç yazardan biridir. Padişaha ve Reşid Paşa'ya kasideler yazmıştır. 1859'da yazdığı "Tercî-i Bend" şiiriyle tanınmıştır. Hece ile yazılmış birkaç şarkısı dışında, Divan şiiri geleneğine bağlı kalmıştır.Paris'te bulunduğu yıllarda çeviriler de yapmıştır.

Kendisiyle Çelişme

1868 'de Hürriyet'te yayımladığı ünlü "Şiir ve İnşa" makalesinde, Türk edebiyatının çağdaş bir düzeye erişmesini, gerçek Türk edebiyatı olan halk edebiyatının bu yenileşmede temel alınması gerektiğini savunmuştur. 1874'te çıkardığı Harâbat adlı antolojisinin önsözünde ise halk edebiyatını küçümseyerek Divan edebiyatını övdüğü görülür. Bu görüş, diğer pek çok görüşü gibi, tarihi birikimi inkar eden batıcı aydınların düştüğü sıradan çelişkilerden biridir.Türkiye sonraki dönemlerde yerli kaynaklara dayalı değişerek devam etmek fikrine ulaşmıştır.

ESERLERİ Zafernâme; Harâbat, 3 cilt, Tercî-i Bend ve Terkib-i Bend, Eş'âr-ı Ziya, Külliyat-ı Ziya Paşa, Rüya, Veraset Mektupları.

Hakkında Yazılanlar

1.Ziya Paşa
Hayatı / Sanatı / Fikirleri
Mustafa Canelli
Yeni Asya Yayınları / Biyografiler Dizisi

Tanzimat sonrasının önemli simalarından biri de Ziya Paşadır. Ziya Paşa, elli beş seneye yaklaşan ömrünün büyük bir kısmını devlet işlerinde ve siyasi mücadelelerde geçirmiş; ülkenin siyasi gelişmesine hizmet etmeye çalışmış; eserleriyle zamanın üstünde bir ileri görüşle temayüz etmiş bir şahsiyettir.
Bu kitapta Ziya Paşanın hayatını, mücadelelerini, eserlerini, çelişkilerini okuyacaksınız.

Ziya Paşa’nın Hayatı

19. yüzyılın en önemli isimlerinden biri olan Ziya Paşa, Tanzimat Dönemi’ni yansıtan önemli yazarlardan biridir. Ferideddin Efendi ve Itır Hanım’ın oğlu olarak dünyaya gelen Ziya Paşa, Adana’da yaşamını yitirmiştir. 55 yıllık yaşamında Türk edebiyatına birçok eser bırakarak yaşamını tamamlamıştır. Yenilikçi düşüncelerine birçok şiirinde yer vermeye çalışsa da, divan şiir teknikleri onun için vazgeçilmezdir. Bu noktada, geleneksellik ve yenilikçiliğin aynı kişilik üzerinde toplanmasının en güzel örneklerinden biri Ziya Paşa’dır. Eserlerinde sade bir üslubu benimsemiştir ancak, Arapça ve Farsça dillerine de yer vermiştir. Bir dönem Avrupa’ya kaçan Ziya Paşa, yurda döndükten sonra birçok şehirde valilik yapmıştır. Son görev yeri olan Adana’da ise hayatını kaybetmiştir. Ziya Paşa’nın adı Adana’nın en işlek caddelerinden birine verilmiş ve günümüzde de halen bu isim kullanılmaktadır.

Ziya Paşa’nın Eserleri

Şiir ve düz yazı alanlarında verdiği eserleri ile en önemli Tanzimat sanatçılarından biri olan Ziya Paşa’nın hiciv türündeki Zafername adlı kitabı, Türk edebiyatının en önemli eserleri arasındadır. Zafername, ayrıca Tanzimat Dönemi’nin en başarılı hiciv eseri olarak Türk edebiyatı tarihindeki yerini almıştır. Devlet adamı kimliğini öne çıkaran Rüya adlı eseri ise, siyasal olayları eleştirel bir dille ele aldığı düz yazı türünde hazırladığı eseridir. Eşrar-ı Ziya ise, Ziya Paşa’nın ölümü sonrasında onun anısı adına, tüm şiirlerinin bir kitap haline getirildiği yapıtıdır. Aynı şekilde, Külliyat-ı Ziya Paşaeseri de, Ziya Paşa’nın şiirlerinin bir araya toplandığı şiir kitabıdır.

Hareketli yaşamı ile dikkat çeken ve tüm yaşamı boyunca Türk edebiyatına hizmet etmiş olan Ziya Paşa, eserleri ile anılan önemli şahsiyetlerden biridir. Eserlerinde çeşitli konuları yalın bir dille ele almış olan ünlü yazar, Terci-i Bent adı eserinde, dini ve felsefi konuları ele almıştır. Allah’ın varlığını aradığı ve insanın fani olduğunu savunan bir şiirdir. Çocukluk anılarını kaleme aldığı Defter-i İmal ise, batı kültürünü yansıtan ilk anı örneği olarak kabul edilmiştir. Şiirlerinde vatan sevgisi ve Allah sevgisi gibi kavramlara sıkça yer verildiği de ayrıca görülmektedir. Şiirlerindeki beyitlerin birçoğu ders verici nitelikte olup, özlü söz niteliğinde oldukça değerlidir.


Kaynak: