Platin; periyodik cetvelin VIII. grubunda yer alan kimyasal bir elementtir. Altın ve elmas ile birlikte eski kayaçların kalıntılarında bulunan değerli bir metaldir. 1735′te Güney Amerika’da Ulloa ve 1744′te Wood tarafından bulundu.1,2,3 ya da 4 değerlik alabilen bir soy metaldir. Platin, kumlarda, altınla ve aynı gruptan rutenyum, rodyum, palatyum, osmiyum, iridyum gibi çeşitli madenlerle karışık halde doğal olarak bulunur; karışımda ayrıca önemli miktarda demir ve bakır da vardır. Dünya üretiminde, platinin % 8′den fazlası Urallar’da çıkarılır; platin üreten öteki ülkeler ABD, Brezilya ve Güney Afrika Cumhuriyeti’dir.
Sembolü: Pt
Atom Numarası: 78
Atom Ağırlığı: 195.084
Elemet serisi: Geçiş metaliMaddenin Hali: Katı
Görünümü: Grimsi beyaz
Platinin Elde Edilmesi:
Platinle karışık halde bulunan çeşitli madenler, hemen yatağın yakınında bir seri yıkamayla temizlenir. Altın bazen malgama yoluyla ayrılır. Böylece platin cevheri elde edilir. Nitrik asit etkisiyle demir ve bakır giderilir, süzüldükten sonra bakır çökelti altın suyu ile işlenir; böylece platin, iridyum ve paladyum klorür biçiminde çökelir, geriye iridyum osmiyür bakımından zengin bir kum kalır. Amonyum klorür katılarak platin ve iridyum kloroplatinat ve amonyum kloroiridat biçiminde çökeltilir. Bu karışımın kavrulmasıyla sünger biçiminde bir kütle elde edilir. Platin süngeri denen bu kütle, kireçten bir potada oksihidrojen üfleciyle ergitilir; elde edilen platiniridyum alaşımı, genellikle olduğu gibi piyasaya sürülür. Arı platin, bu karışımın çözünebilen karmaşık nitritler durumuna dönüştürülmesinden sonra amonyaklı klorür biçiminde çökeltilmesiyle elde edilir. Bakırın elektroliz yoluyla arıtılması sırasında oluşan anot çamurundan da az miktarda platin üretilebilir.
Kullanım Alanları:
Kolayca telleşebilen, arı halde çok dövülgen, çok direngen, havada değişmeye uğramayan, yalnızca altın suyu, sıcak potas kostik, derişik potasyum siyanürden etkilenen bir metal olan platin, en çok mücevher yapımında, kimya laboratuvarlarında kullanılan krozörlerin ve tellerin birçok aletin çeşitli parçalarında, korozyona dayanıldı aygıtların yapımında ve dişçilikte de kullanılır.Platin kobalt alaşımları magnetik özelliktedir. Kütlece yüzde 76.7 Pt. ile % 23.3 CO’dan oluşan böyle bir alaşım, Alnico V alaşımından yapılan bir mıknatısın iki katı kadar güçte bir magnetik etki gösterir. Yüksek sıcaklıklarda çalışan elektrik fırınlarında platin direnç telleri kullanılır. Jet uçaklarının yakıt memeleri, roketlerin burun konileri gibi uzun süre yüksek sıcaklık altında kalan parçalar platinle kaplanır. Bölünmüş haldeki platin (platin süngeri, platin karası), önemli miktarda hidrojeni, oksijeni ya da başka gazları çözer ve soğurur. Bu özelliği, kimya endüstrisinde katalizör olarak kullanılmasını sağlar. Platin süngeri endüstride, aldehitlerin ve ketonların etilenik ve asetilenik bağlarının hidrojenlenmesini katalizlemede kullanılır. Silis jeli desteğindeki platin, kükürt dioksitin, triokside yükseltgenmesini katalizler (sülfürük asit endüstrisi).
Sembolü: Pt
Atom Numarası: 78
Atom Ağırlığı: 195.084
Elemet serisi: Geçiş metaliMaddenin Hali: Katı
Görünümü: Grimsi beyaz
Platinin Elde Edilmesi:
Platinle karışık halde bulunan çeşitli madenler, hemen yatağın yakınında bir seri yıkamayla temizlenir. Altın bazen malgama yoluyla ayrılır. Böylece platin cevheri elde edilir. Nitrik asit etkisiyle demir ve bakır giderilir, süzüldükten sonra bakır çökelti altın suyu ile işlenir; böylece platin, iridyum ve paladyum klorür biçiminde çökelir, geriye iridyum osmiyür bakımından zengin bir kum kalır. Amonyum klorür katılarak platin ve iridyum kloroplatinat ve amonyum kloroiridat biçiminde çökeltilir. Bu karışımın kavrulmasıyla sünger biçiminde bir kütle elde edilir. Platin süngeri denen bu kütle, kireçten bir potada oksihidrojen üfleciyle ergitilir; elde edilen platiniridyum alaşımı, genellikle olduğu gibi piyasaya sürülür. Arı platin, bu karışımın çözünebilen karmaşık nitritler durumuna dönüştürülmesinden sonra amonyaklı klorür biçiminde çökeltilmesiyle elde edilir. Bakırın elektroliz yoluyla arıtılması sırasında oluşan anot çamurundan da az miktarda platin üretilebilir.
Kullanım Alanları:
Kolayca telleşebilen, arı halde çok dövülgen, çok direngen, havada değişmeye uğramayan, yalnızca altın suyu, sıcak potas kostik, derişik potasyum siyanürden etkilenen bir metal olan platin, en çok mücevher yapımında, kimya laboratuvarlarında kullanılan krozörlerin ve tellerin birçok aletin çeşitli parçalarında, korozyona dayanıldı aygıtların yapımında ve dişçilikte de kullanılır.Platin kobalt alaşımları magnetik özelliktedir. Kütlece yüzde 76.7 Pt. ile % 23.3 CO’dan oluşan böyle bir alaşım, Alnico V alaşımından yapılan bir mıknatısın iki katı kadar güçte bir magnetik etki gösterir. Yüksek sıcaklıklarda çalışan elektrik fırınlarında platin direnç telleri kullanılır. Jet uçaklarının yakıt memeleri, roketlerin burun konileri gibi uzun süre yüksek sıcaklık altında kalan parçalar platinle kaplanır. Bölünmüş haldeki platin (platin süngeri, platin karası), önemli miktarda hidrojeni, oksijeni ya da başka gazları çözer ve soğurur. Bu özelliği, kimya endüstrisinde katalizör olarak kullanılmasını sağlar. Platin süngeri endüstride, aldehitlerin ve ketonların etilenik ve asetilenik bağlarının hidrojenlenmesini katalizlemede kullanılır. Silis jeli desteğindeki platin, kükürt dioksitin, triokside yükseltgenmesini katalizler (sülfürük asit endüstrisi).
