embol: Na
Atom numarası:11
Atom ağırlığı: 22.989770 g/mol
Oda koşullarında (25°C 298 K): Gümüşümsü beyaz metalik katı
Alkali metal
s-blok elementi
Sodyum ilk olarak 1877 yılında Humphrey Davy tarafından sodyum hidroksitten elektroliz yolu ile izole edilmiştir.
Sodyum metali deniz suyunda çok miktarda bulunan NaCl tuzunun elektrolizi ile saf olarak elde edilir.
Elektronik konfigürasyonu:[Ne].3s1
Kabuk yapısı: 2..8.1
Elektron ilgisi: 52.8 kJmol-1
Elektronegatiflik: 0.93 (Pauling birimine göre)
0.56 (Sanderson elektronegatifliğine göre)
Atomik Yarıçapı:180 pm (190 pm hesaplama ile)
İyonlaşma enerjisi:
I. İyonlaşma Enerjisi495.8kJ/molII. İyonlaşma Enerjisi4562 kJ/molIII. İyonlaşma Enerjisi6910.3 kJ/molIV. İyonlaşma Enerjisi9543 kJ/molV. İyonlaşma Enerjisi13354 kJ/molVI. İyonlaşma Enerjisi16613 kJ/molVII. İyonlaşma Enerjisi20117 kJ/molVIII. İyonlaşma Enerjisi25496 kJ/molIX. İyonlaşma Enerjisi28932 kJ/molX. İyonlaşma Enerjisi141362 kJ/mol
Oksidasyon sayısı:1
İzotopları:
İsotopYarılanma süresi21Na22.48 saniye22Na2.605 yıl23NaKararlı24Na14.96 saat25Na59.3 saniye
İndirgenme Potansiyeli:
NaCl erime noktası 800°C den fazla olduğu için elektroliz ile saflaştırılması zor olduğundan NaCl (40%) ve CaCl2 (60%) karışımı kullanılarak erime noktası 580 C’ye düşürülür. Bu karışımın elektrolizi ile Na saf olarak elde edilir.
Katot: Na+(s) + e-à Na (s)
Anot: Cl-(s) à 1/2Cl2 (g) + e
Kullanım Alanları
Sıvı sodyum gazı soğutucu özelliği nedeni ile nükleer santrallerde ve bir çok uygulamada,
NaK bileşiği ısı ileticisi olarak ve indirgen ajan olarak bir çok uygulamada
Na metali organik esterlerin indirgenmesinde ve bir çok organik sentezde,
Sodyum hidrür, sodyum peroksit, sodyum siyanür üretiminde,
Sofra tuzu olarak bilinen NaCl bileşiği, kabartma tozu olarak bilinen NaHCO3 bileşiği, kostik soda olarak bilinen NaOH bileşiği, soda külü olarak bilinen Na2CO3 bileşiği kağıt, gıda, tekstil,kimya, sabun, cam ve metal gibi bir çok endüstride,
Sokak aydınlatmalarında,
Tarım ve fotoğrafçılık alanlarında,
Vuruntuyu azaltmak için tetraetil kurşun (PbEt4) bileşiğinin hazırlanmasında kullanılmaktadır.
Reaksiyonları
Hava ile reaksiyonu
Sodyum metali bıçak ile kesilebilecek kadar yumuşak bir metaldir. Yüzeyi parlaktır . Fakat havadaki oksijen ve nem ile teması sonucunda matlaşır. Havada yandığı zaman sodyum peroksit bazende sodyum oksit bileşiğini oluşturur.
2Na(k) + O2(g) à 2Na2O2(k)
4Na(k) + O2(g) à 2Na2O(k)
Su ile reaksiyonu
Na metalinin su ile reaksiyonu sonucunda alev alır ve patlama olur. Bu nedenle çok tehlikeli bir reaksiyondur.
Sodyum metalinin su ile hızlı reaksiyonunun sonucunda renksiz sodyum hidroksit çözeltisi ve hidrojen gazı oluşturur. Bu çözelti baziktir ve reaksiyon ekzotermik bir reaksiyondur. Sodyum metalinin su ile olan reaksiyonu potasyumun su ile olan reaksiyonundan daha yavaş fakat lityumun reaksiyonundan daha hızlıdır.
2Na(k) + 2H2O à 2NaOH(**) + H2(g)
Halojenler ile Reaksiyonu
2Na(k) + F2(g) à NaF(k)
2Na(k) + Cl2(g) à NaCl(k)
2Na(k) + Br2(g) à NaBr(k)
2Na(k) + I2(g) à NaI(k)
Asit ile Reaksiyonu
Seyreltik sülfürik asit ile hızlı bir şekilde reaksiyona girerek hidrojen gazı ve sulu Na(I) çözeltisini oluşturur.
2Na(k) + H2SO4(**) à 2Na+(**) + SO42-(**) + H2(g)
Baz ile Reaksiyonu
Sodyum metalinin su ile hızlı reaksiyonunun sonucunda renksiz sodyum hidroksit çözeltisi ve hidrojen gazı oluşturur. Bu çözelti baziktir. Bu reaksiyon ekzotermik bir reaksiyondur. Sodyum metalinin su ile olan reaksiyonu potasyumun su ile olan reaksiyonundan daha yavaş fakat lityumun reaksiyonundan daha hızlıdır.
2Na(k) + 2H2O à 2NaOH(**) + H2(g)
Atom numarası:11
Atom ağırlığı: 22.989770 g/mol
Oda koşullarında (25°C 298 K): Gümüşümsü beyaz metalik katı
Alkali metal
s-blok elementi
Sodyum ilk olarak 1877 yılında Humphrey Davy tarafından sodyum hidroksitten elektroliz yolu ile izole edilmiştir.
Sodyum metali deniz suyunda çok miktarda bulunan NaCl tuzunun elektrolizi ile saf olarak elde edilir.
Elektronik konfigürasyonu:[Ne].3s1
Kabuk yapısı: 2..8.1
Elektron ilgisi: 52.8 kJmol-1
Elektronegatiflik: 0.93 (Pauling birimine göre)
0.56 (Sanderson elektronegatifliğine göre)
Atomik Yarıçapı:180 pm (190 pm hesaplama ile)
İyonlaşma enerjisi:
I. İyonlaşma Enerjisi495.8kJ/molII. İyonlaşma Enerjisi4562 kJ/molIII. İyonlaşma Enerjisi6910.3 kJ/molIV. İyonlaşma Enerjisi9543 kJ/molV. İyonlaşma Enerjisi13354 kJ/molVI. İyonlaşma Enerjisi16613 kJ/molVII. İyonlaşma Enerjisi20117 kJ/molVIII. İyonlaşma Enerjisi25496 kJ/molIX. İyonlaşma Enerjisi28932 kJ/molX. İyonlaşma Enerjisi141362 kJ/mol
Oksidasyon sayısı:1
İzotopları:
İsotopYarılanma süresi21Na22.48 saniye22Na2.605 yıl23NaKararlı24Na14.96 saat25Na59.3 saniye
İndirgenme Potansiyeli:
NaCl erime noktası 800°C den fazla olduğu için elektroliz ile saflaştırılması zor olduğundan NaCl (40%) ve CaCl2 (60%) karışımı kullanılarak erime noktası 580 C’ye düşürülür. Bu karışımın elektrolizi ile Na saf olarak elde edilir.
Katot: Na+(s) + e-à Na (s)
Anot: Cl-(s) à 1/2Cl2 (g) + e
Kullanım Alanları
Sıvı sodyum gazı soğutucu özelliği nedeni ile nükleer santrallerde ve bir çok uygulamada,
NaK bileşiği ısı ileticisi olarak ve indirgen ajan olarak bir çok uygulamada
Na metali organik esterlerin indirgenmesinde ve bir çok organik sentezde,
Sodyum hidrür, sodyum peroksit, sodyum siyanür üretiminde,
Sofra tuzu olarak bilinen NaCl bileşiği, kabartma tozu olarak bilinen NaHCO3 bileşiği, kostik soda olarak bilinen NaOH bileşiği, soda külü olarak bilinen Na2CO3 bileşiği kağıt, gıda, tekstil,kimya, sabun, cam ve metal gibi bir çok endüstride,
Sokak aydınlatmalarında,
Tarım ve fotoğrafçılık alanlarında,
Vuruntuyu azaltmak için tetraetil kurşun (PbEt4) bileşiğinin hazırlanmasında kullanılmaktadır.
Reaksiyonları
Hava ile reaksiyonu
Sodyum metali bıçak ile kesilebilecek kadar yumuşak bir metaldir. Yüzeyi parlaktır . Fakat havadaki oksijen ve nem ile teması sonucunda matlaşır. Havada yandığı zaman sodyum peroksit bazende sodyum oksit bileşiğini oluşturur.
2Na(k) + O2(g) à 2Na2O2(k)
4Na(k) + O2(g) à 2Na2O(k)
Su ile reaksiyonu
Na metalinin su ile reaksiyonu sonucunda alev alır ve patlama olur. Bu nedenle çok tehlikeli bir reaksiyondur.
Sodyum metalinin su ile hızlı reaksiyonunun sonucunda renksiz sodyum hidroksit çözeltisi ve hidrojen gazı oluşturur. Bu çözelti baziktir ve reaksiyon ekzotermik bir reaksiyondur. Sodyum metalinin su ile olan reaksiyonu potasyumun su ile olan reaksiyonundan daha yavaş fakat lityumun reaksiyonundan daha hızlıdır.
2Na(k) + 2H2O à 2NaOH(**) + H2(g)
Halojenler ile Reaksiyonu
2Na(k) + F2(g) à NaF(k)
2Na(k) + Cl2(g) à NaCl(k)
2Na(k) + Br2(g) à NaBr(k)
2Na(k) + I2(g) à NaI(k)
Asit ile Reaksiyonu
Seyreltik sülfürik asit ile hızlı bir şekilde reaksiyona girerek hidrojen gazı ve sulu Na(I) çözeltisini oluşturur.
2Na(k) + H2SO4(**) à 2Na+(**) + SO42-(**) + H2(g)
Baz ile Reaksiyonu
Sodyum metalinin su ile hızlı reaksiyonunun sonucunda renksiz sodyum hidroksit çözeltisi ve hidrojen gazı oluşturur. Bu çözelti baziktir. Bu reaksiyon ekzotermik bir reaksiyondur. Sodyum metalinin su ile olan reaksiyonu potasyumun su ile olan reaksiyonundan daha yavaş fakat lityumun reaksiyonundan daha hızlıdır.
2Na(k) + 2H2O à 2NaOH(**) + H2(g)
